تعریف


طیف طبیعی رنگ ادرار از زرد کمرنگ تا زرد کهربایی می باشد- رنگ ادرار حاصل از رنگدانه ای به نام یوروکروم است و چگونگی رقیق بودن یا غلیظ بودن ادرار را تعیین می کند.
رنگدانه ها و دیگر ترکیبات موجود در برخی های غذاهای خاص و داروها می توانند رنگ ادرار شما را تغییر دهند. در میان غذاها چغندر، انواع توت ها، و باقلا با احتمال بیشتری رنگ ادرار را تحت تاثیر قرار می دهند. بسیاری از داروهای تجویزی یا آزاد رنگ های واضح تری را در ادرار ایجاد می کنند، قرمز تمشکی ، زرد لیمویی و نارنجی پرتقالی.
رنگ غیرطبیعی ادرار یکی از معمول ترین علائم عفونت دستگاه ادراری به شمار می رود. بنفش تیره یک ویژگی مشخص از پورفیریا(porphyria) ، نارسایی نادر و ارثی سلولهای قرمز خون، است.

علت


معمولاً اختلال در رنگ ادرار با داروها، برخی مواد غذایی خاص یا رنگهای غذایی ایجاد می شود. اگرچه در برخی موارد، تغییرات در رنگ ادرار به دلیل برخی بیماری ها و مشکلات سلامتی صورت می گیرد.
ادرار قرمز یا صورتی
علیرغم ظاهر نگران کننده آن، لزوماً ادرار با این رنگ جدی و خطرناک نیست. ادرار قرمز یا صورتی به علل زیر ایجاد می شود:
• خون: فاکتورهایی که می توانند منجر به وجود خون در ادرار (هماچوری) شوند عبارتند از عفونت های دستگاه ادراری، پروستات بزرگ شده، تومورهای سرطانی و غیرسرطانی، کیست های کلیوی، پیاده روی های با مسافت طولانی، و سنگ کلیه یا سنگ مثانه.
• مواد غذایی: چغندر، تمشک و ریواس می توانند منجر به صورتی شدن یا قرمز شدن رنگ ادرار شوند.
• داروها: ریفامپین (ریفادین، ریماکتان) ،آنتی بیوتیکی که برای درمان بیماری سل استفاده می شود ، فنازوپیریدین (پیریدیوم)، دارویی که در درمان ناراحتی های دستگاه ادراری تجویزمی شود، و ملین های حاوی سنا.
• سموم: مسمومیت مزمن با سرب یا جیوه می تواند منجر به قرمزی ادرار شود.
ادرار نارنجی رنگ
درمان ادرار نارنجی رنگ سخت و مشکل است. علل بروز ادرار نارنجی:
داروها: داروهایی که می توانند منجر به ایجاد ادرار نارنجی شوند عبارتند از ریفاپین؛ داروی ضد التهاب، سولفاسالازین(آزولفیدین)؛ فنازوپیریدین (پیریدیوم)، دارویی که در درمان ناراحتی های دستگاه ادراری تجویز می شود، برخی ملین ها؛ و برخی داروهای خاص شیمی درمانی.
شرایط پزشکی: در برخی موارد، ادرار نارنجی رنگ می تواند نشان دهنده مشکلی در کبد یا مجاری صفراوی باشد، به ویژه اگر مدفوع تان کمرنگ است. همچنین ادرار نارنجی رنگ می تواند ناشی از دهیدارتاسیون باشد چراکه از دست دهی آب بدن می تواند ادرار شما را غلیظ کرده و آنرا تیره تر کند.
ادرار آبی یا سبز
ادرار آبی یا سبز می تواند به دلایل زیر منتج شود:
• رنگ ها: برخی از رنگهای خوراکی کمرنگ می توانند منجر به ادرار سبز رنگ شوند. رنگهایی که برای برخی تست های عملکرد کلیوی و صفراوی به کار می روند می توانند منجر به تغییر رنگ ادرار به سمت رنگ آبی شوند.
• داروها: تعدادی از داروها که ادرار آبی یا سبز تولید می کنند عبارتند از آمی تریپتیلین، ایندومتاسین(ایندوسین) و پروپوفل(دیپریوان).
• شرایط پزشکی: هیپرکلسیمی ارثی، نارسایی ارثی است که گاهی اوقات سندرم پوشک آبی نیز نامیده می شود چراکه کودکان دچار این نارسایی ادرار آبی رنگ دارند. گاهی اوقات ادرار سبز به دلیل عفونت های دستگاه ادراری ناشی از باکتری سودوموناس نیز ایجاد می شود.
ادرار قهوه ای تیره یا ادرار به رنگ چای
• مواد غذایی: خوردن مقادیر زیادی از باقلا، ریواس، یا آلونه می تواند منجر به ادرار قهوه ای تیره شود.
• داروها: تعدادی از داروها می توانند ادرار را تیره کنند، ازجمله داروهای ضد مالاریا مانند کلروکوئین و پریماکوئین، آنتی بیوتیکهای مترونیدازول و نیتروفورانتیون،ملین های حاوی کاسکارا یا سنا، و متوکاربامل، داروی شل کننده عضلات.
• شرایط پزشکی: برخی نارسایی های کبدی و کلیوی و نیز برخی عفونت های دستگاه ادراری می توانند منجر به تغییر رنگ ادرار به سمت قهوه ای تیره شوند.
ادرار ابری یا تارمانند
عفونت های دستگاه ادراری و سنگ های کلیوی می توانند منجر به ایجاد ادرار با ظاهر ابری یا تار شوند.

کی به پزشک مراجعه کنیم؟


در صورت بروز موارد زیر پیگیری مراقب های پزشکی توصیه می شود:
• وجود خون در ادرار: ادرار خونی در سنگ های کلیوی و عفونت های دستگاه ادراری دیده می شود. هر دوی این موارد معمولاً با درد همراه هستند. خونریزی بدون درد می تواند نشانه ای از یک بیماری خطرناک تر مانند سرطان باشد.
• ادرار متمایل به قهوه ای تیره:  چنانچه ادرار شما به رنگ قهوه ای تیره است، به ویژه اگر مدفوع شما کم رنگ و چشمان و پوست تان زرد رنگ می باشد، احتمال نارسیایی کبدی وجود دارد.

عوامل خطر


خوردن مواد غذایی که قادر به تغییر رنگ ادرار هستند مانند توتها، چغندر و ریواس ، یا دریافت برخی داروهای خاص نشان دهنده ایجاد تغییرات بی خطر در رنگ ادرار می باشد. اینکه بدن شما تحت تاثیر قرار گرفته است یا خیر بستگی به مقدار مواد غذایی خورده شده یا داروهای دریافتی، میزان دهیدراتاسیون بدن و ترکیب شیمیایی بدن شما دارد.
فاکتورهایی که شما را در معرض ریسک شرایط پزشکی تاثیر گذار بر رنگ ادرار قرار می دهند عبارتند از :
• سن:  تومورهای کلیوی و صفراوی که منجر به ظاهر شدن خون در ادرار می شوند در افراد مسن تر رایج تر می باشند. گاهاً مردان بالای سن 50 سال به دلیل غده پروستات بزرگ شده دچار ادرار خونی می شوند.
• جنسیت: بیش از نیمی از تمامی زنان دچار درجاتی از عفونت دستگاه ادراری هستند و غالباً با خونریزی ادراری همراه است. احتمال بروز سنگهای کلیوی یا سنگهای صفراوی در مردان بیشتر است.
• سابقه خانوادگی: سابقه خانوادگی بیماری های کلیوی یا سنگهای کلیوی ریسک ابتلاء به این دسته از مشکلات را در شما افزایش می شود. هردوی آنها میتوانند منجر به ایجاد خون در ادرار شوند.
• ورزش های شدید: دونده های مسافت های طولانی بیشتر در معرض خطر هستند اما به طور کل هر فردی که ورزشهای شدید دارد می تواند دچار خونریزی ادراری شود.

تشخیص


علاوه بر گرفتن یک تاریخچه کامل پزشکی و انجام یک معاینه بدنی ، پزشک تان برخی تست های تشخیصی معین را تجویز خواهد کرد، از جمله:
• آنالیز ادرار:  آنالیز کامل ادرار مهم ترین قدم آغازین می باشد. تستهای ادراری برای بررسی موارد زیر استفاده می شود: وجود سلول های قرمز خون، سطوح بالای پروتئین که ممکن است نشان دهنده مشکلات کلیوی باشد و مواد معدنی دفع شده که می توانند منجر به سنگ های کلیوی شوند . نمونه ای از ادرار تان نیز در جهت احتمال وجود باکتری های ایجاد کننده عفونت بررسی خواهد شد.
• آزمایش خون: این آزمایش به منظور اندازه گیری سطوح کراتینین و نیروژن اوره خون(BUN) استفاده می شود.این دو مواد زایدی هستند که در زمان آسیب کلیوی و فلیترینگ نامناسب کلیه ها در جریان خون افزایش می یابند. همچنین ممکن است آزمایش خون برای بررسی سطوح افزایش یافته آنزیم های کبدی و نیز برای بررسی احتمال وجود بیماری هایی مانند دیابت استفاده شود .

درمان


تغییر رنگ ادرار درمان خاصی ندارد. در عوض پزشک تان بر درمان علت های زمینه ای ایجاد کننده تغییر رنگ ادرار تمرکز خواهد کرد.
سبک زندگی و درمان های خانگی
زمانیکه شما دچار دهیدارتاسیون می شوید ادرارتان غلیظ تر شده و به لحاظ رنگ تیره تر می شود. درواقع چنین تغییری نشانه ای از نیاز شما به مایعات بیشتر می باشد. حتماَ مقدار فراوانی مایعات را روزانه دریافت کنید تا بدن تان هیدارته باقی بماند و سلامتی تان دستخوش تغییر قرار نگیرد.


میهن پزشک پشتیبان سلامت شما


طبق تخصص دکتر مورد نظر را پیدا کنید
لیست تخصص های پزشکی

سوال دارید؟ از پزشکان رایگان بپرسید
پرسش و پاسخ با پزشکان

لیست پزشکان شهر خود را مشاهده کنید
دکترتو پیدا کن و نوبت بگیر