انتخاب شهر:
پرسش و پاسخ پزشکی

هر آنچه که باید درباره ارتودنسی بدانید



برترین پزشکان ایران در میهن پزشک
هر آنچه که باید درباره ارتودنسی بدانید

یکی از درمان ها در زمینه دندانپزشکی ارتودنسی می باشد. این روش از جمله روش های درمانی موثر در جهت رفع نواقص و بد فرمی های مربوط به دندان ها است. این روش درمانی با هر بازه زمانی که انجام شود، برای بسیاری از افراد آزار دهنده است. ولی به عقیده بسیاری از متخصصین دندان پزشکی تنها راه حل رفع نواقص دندان می باشد. وجود نواقص و بد فرمی های دندان علاوه بر ایجاد ظاهری نامطلوب برای افراد سبب آسیب به لثه و سلامت مینای دندان می شود. علت هم می تواند این باشد، که این نواقص سبب تشدید عفونت و ساییدگی در دندان ها می شوند. پس اگر جزء افرادی هستید که دچار این نواقص و یا بد فرمی ها شده اید و علاقه ای به انجام این روش ندارید در اینجا شما را با مشکلاتی که بعد ها گریبان گیرتان خواهد شد آشنا خواهیم کرد. این مشکلات شامل:

  • افزایش پوسیدگی دندان که ناشی از سایش دندان ها به یکدیگر است.
  • افزایش مشکلات لثه که ناشی از قرار گیری اشتباه دندان ها کنار یکدیگر است.
  • ناتوانی در جویدن صحیح  غذا و بروز مشکلات گوارشی
  • بروز سردرد های لحظه ای ناشی از فشار دندان ها به یکدیگر
  • افزایش درد  در قسمت های شانه، گردن و پشت

حتی اگر مشکلات سلامت دهان و دندان را هم نادیده بگیریم، وجود بدفرمی در دندان ها سبب ایجاد ظاهری نامطلوب می گردد، که ممکن است در طولانی مدت باعث کاهش اعتماد به نفس و حس زیبایی در  افراد گردد. باید توجه داشت فقط یک دندانپزشک می تواند تشخیص دهد که آیا شما نیاز به ارتودنسی دارید یا نه.  پس اولین مرحله مراجعه به دندانپزشک متخصص ارتودنسی جهت ارزیابی وضعیت دندان ها است. یک پزشک ارتودنتیست با استفاده از تصاویر عکس برداری و روش های گچ گیری دندان می تواند به شما بگوید که آیا نیاز به این روش دارید یا نه. اگر اولین بار است که این واژه به گوش شما خورده و یا اخیرا به فکر انجام آن افتاده اید توصیه می کنیم در این مقاله همراه ما باشید تا اطلاعاتی را که باید درباره آن بدانید، به طور کامل آشنا شوید. در همین راستا در این مقاله به بررسی موارد زیر خواهیم پرداخت:

  • ارتودنسی چیست؟
  • ارتودنسی نامرئی
  • متخصص ارتودنسی
  • مزایای ارتودنسی
  • پرسش های متداول ارتودنسی
  • روش های ارتودنسی

 

ارتودنسی چیست؟

 این روش  یکی از شاخه های اصلی علم دندانپزشکی می باشد، که از آن در جهت درمان ناهماهنگی ها و عدم جفت شدگی دندان ها استفاده می کنند. اصطلاحا به این علم مال اکلوژن نیز می گویند. پزشکان متخصص این روش در زمینه جفت کردن دندان ها تخصص دارند. با اینکه در اغلب موارد جفت کردن دندان ها سبب افزایش زیبایی قابل توجهی در ظاهر دندان ها می شود، اما در حقیقت این روش درمانی یک روش موثر در جهت جلوگیری از عارضه های دندان و دهان است. متخصصین این زمینه در حقیقت در این روش بر روش هدف های زیر تمرکز دارند که شامل:

  • فاصله ی بین دندان ها با استفاده از این روش از بین رفته و دندان ها از نظر فاصله گذاری ظاهری منظم و پیوسته پیدا می کنند.
  • تراز کردن قسمت های بالایی دندان ها که به کلیت دندان ها ظاهری زیبا می بخشد.
  • بدفرمی در چینش دندان ها سبب  اختلال در صحبت کردن و جویدن صحیح غذا می شود. یکی از هدف های دندانپزشکان اصلاح بدفرمی ها در جهت بهبود کلام و تسهیل جویدن است.
  • بدفرمی دندان ها و روی هم قرار گرفتن آن ها در طولانی مدت سبب پوسیدگی و ساییدگی و همچنین آسیب به لثه می شود. هدف متخصصین بهبود کیفیت قرارگیری دندان و لثه می باشد.
  • دندان های کج علاوه بر اینکه ظاهری بسیار زننده دارند سبب آسیب دندان های کناری نیز می شوند. متخصصین با استفاده از این علم اقدام به صاف کردن آن ها می کنند.

مزایای ارتودنسی

متخصصین  از ابزار و وسایل مختلفی برای انجام این روش استفاده می کنند، که به طور کلی این ابزار و وسایل به دو دسته متحرک و ثابت تقسیم می شوند. ابزار ثابت اصطلاحا بریس هستند. بریس ها از سه جزء براکت، سیم و بند تشکیل شده اند. بند ها در حقیقت حلقه هایی هستند که به دور دندان پیچیده شده اند و به عنوان نگهدارنده و یا لنگر بریس ها عمل می کنند. وظیفه بند ها ایجاد استحکام در در قسمت های عقبی دندان ها است. برخلاف بند ها براکت ها سبب ایجاد استحکام در قسمت جلویی دندان می شوند. سیم ها به  حالت قوس از داخل براکت ها عبور می کنند و این مجموعه را به یکدیگر متصل می کنند. با محکم شدن مجموعه در جایگاه دندان ها کشیدگی ایجاد می شود، که این کشیدگی سبب حرکت دندان ها می شود. با گذشت زمان کم کم دندان ها حرکت کرده و در جایگاه درست خود قرار می گیرند. همچنین در موارد خاصی در این روش از ابزار ویژه خاص هم استفاده می شود، که این ابزار سبب کنترل فشار وارده از طرف زبان بر روی دندان ها در هنگام جویدن غذا می شود. به علت اینکه این ابزار ها برای افراد به خصوص در هنگام صحبت و یا غذا خوردن ایجاد آزار و ناراحتی می کنند، تنها از آن ها در موارد خاص استفاده می شود. ابزارهای متحرک نیز در روش ارتودنسی مورد استفاده قرار می گیرد. این ابزار  شامل الاینر، هدگیر و ضربه گیر است. الاینر جهت هم تراز کردن دندان ها مورد استفاده قرار  می گیرد. هدگیر سبب  ممانعت از رشد .فک بالایی شده و در نتیجه با هماهنگ کردن رشد فک سبب قرارگیری دندان ها در موقعیت هماهنگ می شود. ضربه گیر هم در جهت کاهش ضربه وارده از طرف گونه ها و دندان های دیگر است. در حقیقت ابزار متحرک در جهت مکمل ابزار ثابت عمل می کنند و یکی از مزایای آن ها این است که قابلیت جدا شدن و خارج شدن در موارد نیاز را دارند.

اما شاید برای بسیاری از افراد این سوال باشد که چه کسانی گزینه های مناسبی برای انجام عمل ارتودنسی هستند؟ همانطور که قبلا به آن اشاره شد تشخیص نیاز به این روش حتما باید توسط پزشک متخصص صورت بگیرد. اما به طور کلی می توان گفت در صورتی که رشد فک و دندان ها به درستی صورت نگیرد افراد دچار عارضه ای به اسم مال اکلوژن شده اند. مال اکلوژن یک بیماری اساسی نیست، اما درمان آن تا حد زیادی سبب بهبود شرایط افراد هم از نظر ظاهر و هم از نظر سلامت دهان و دندان می شود. و به طورکلی ارتودنسی می تواند سبب اصلاح و یا بهبود شرایط افرادی شود که عارضه های زیر را در قسمت دندان خود دارند. این عارضه ها شامل:

  • افرادی که دچار بیرون زدگی دندان و یا به اصطلاح اورجت هستند.
  • افرادی که دچار به هم ریختگی دندان ها و یا به اصطلاح کراودینگ هستند.
  • افرادی که دارای دندان های نهفته هستند
  • افرادی که دچار به هم ریختگی دندان و یا به اصطلاح اسیمتریک هستند.
  • کسانی که با تشخیص پزشک دچار عارضه های چون دبیپ بایت، اوربایت، ریورس بایت، این بایت و اندر بایت هستند. تمامی این اصطلاحات مربوط به بد فرمی های دندان های نیش است که با تشخیص پزشک مشخص می شود.
  • افرادی که دارای دندان هایی با فاصله ای مشخص و نامطلوب هستند.

جالب است که بدانید درمان های ارتودنسی برای درمان ناهنجاری فک نیز موثر است.

ارتودنسی نامرئی

احتمالا زمانی که افرادی را می بینید که این روش انجام داده اند، چیزی که نظر شما را جلب می کند سیم های ارتودنسی است. سیم های ارتودنسی به دلیل رنگ متفاوتی که با دندان ها دارند، ظاهر نامطلوبی را در افراد ایجاد می کنند. برخی افراد به دلیل همین ظاهر نامطلوب سیم های ارتودنسی تمایل کمی به انجام این روش درمانی دارند. جای تعجب هم نیست، برای مثال فرض کنید شما قرار است به یک مهمانی مهم بروید، قطعا وجود سیم های ارتودنسی باعث کاهش اعتماد به نفس در شما هنگام صحبت کردن و خندیدن می شود. یا اگر شرایط کاری شما به گونه ای است که مجبور هستید با افراد مختلف گفتگو داشته باشید، وجود این سیم ها برای شما بسیار آزار دهنده خواهد بود. در همین راستا تکنیک دیگری با نام ارتودنسی نامرئی ارائه شد، که به دلیل حل این معضل طرفداران بسیاری را پیدا کرده است. در این قسمت سعی داریم در مورد آن صحبت کنیم برای این  منظور موارد زیر را بررسی خواهیم کرد.

  • ارتودنسی نامرئی چیست؟
  • انواع ارتودنسی نامرئی
  • معایب و مزایای این روش

 

ارتودنسی نامرئی چیست؟

در این روش دستگاه های ارتودنسی بر رو دندان ها دیده نمی شود. و به همین علت طرفدارن بسیار زیادی در بین بزرگسالان دارد. تقاضای این روش نسبت به گذشته افزایش یافته است و خبر خوب این است که امروزه انجام این روش در هر سنی امکان پذیر است. این روش درمانی راه حل بسیار موثری برای افرادی است که به نیاز مبرم به ارتودنسی دارند ولی به دلیل ظاهر نامطلوب ابزار و وسایل آن تمایل به انجام آن ندارند.

انواع ارتودنسی نامرئی

انواع ارتودنسی نامرئی شامل لینگوال،  استفاده از  مواد همرنگ و ارتودنسی با پلاک های شفاف است. در روش لینگوال، براکت های ارتودنسی به وسیله سیم به قسمت های بالا و پایین دندان چسبانده می شوند. بسیاری از متخصصین  انجام این روش را پیشنهاد نمی کنند. چون عقیده دارند این روش بیش از حد برای افراد مزاحمت ایجاد می کند و همچنین مقاومت آن هم بسیار کم است. در روش استفاده از  پلاک های شفاف، پلاک های بسیار شفافی به نواحی بالا و پایین دندان ها متصل می شود. این روش برای همه نواقص دندان ها موثر نیست و براساس نظر پزشک باید استفاده شود. این روش به دلیل اینکه پلاک ها بسیار نامحسوس هستند اخیرا طرفداران بسیاری پیدا کرده است. در روش مواد همرنگ دندان، در حقیقت از براکت های همرنگ دندان استفاده می شود. براکت ها در این روش از جنس سرامیک و یا پلاستیک بوده که مقاومت بالایی هم دارند و به همین علت است که از نظر متخصصین بهترین روش ارتودنسی نامرئی به حساب می آید.

معایب و مزایای ارتودنسی نامرئی

تا اینجا در مورد مزایای این روش صحبت شد. ولی باید بدانید که این روش هم دارای معایب مربوط به خود است که از این معایب می توان به هزینه های بالی این روش نسبت به روش های دیگر اشاره کرد. همچنین در این روش به دلیل متحرک بودن، امکان گم شدن پلاک ها و یا براکت ها بوسیله افراد وجود دارد. همانطور که قبلا هم به آن اشاره شد این روش برای همه نواقص دهان و دندان مناسب نیست.

 

متخصص ارتودنسی

یکی از دغدغه های اصلی افرادی که قرار است این روش را برای خود یا فرزندان خود انجام دهند. این است که دندانپزشک مناسب را پیدا کنند. در اصل مهم ترین کاری که یک فرد در قدم اول باید انجام دهد جستجوی یک دندانپزشک مناسب در این زمینه است. باید توجه داشته باشید که  دندانپزشکی که متخصص جراحی است متفاوت از دندانپزشک متخصص ارتودنسی است. مورد اول کار های مربوط به جراحی فک و دندان را انجام می دهد و به صورت تخصصی هیچ دوره ای برای تکنیک ارتودنسی نداشته است. این در حالی است که متخصص ارتودنسی، یک دندانپزشک است که دوره های تخصصی مربوط به ارتودنسی را گذرانده است. اینکه دندانپزشک شما دارای تخصص در زمینه ارتودنسی باشد بسیار با اهمیت است، زیرا موارد تشخیصی مربوط به عارضه های دندان و انتخاب روش های آن تنها توسط یک متخصص  قابل استناد است. متاسفانه امروزه بسیاری از دندانپزشکان بدون داشتن تخصص لازم اقدام به انجام روش های ارتودنسی می کنند که در برخی موارد پیامد ها و عوارض جبران ناپذیری داشته است. توصیه اکید این است که در مراجعه به مطب های دندانپزشکی حتما به تابلو پزشک دقت کنید و تنها زمانی برای انجام این روش به پزشکی مراجعه کنید که صراحتا در تابلو مطب عنوان شده باشد که پزشک متخصص ارتودنسی است.

 

مزایای ارتودنسی

البته در قسمت های قبل در مورد مزایای ارتودنسی صحبت شده است ولی در اینجا قصد داریم به صورت طبقه بندی شده مزایای آن رو مورد بررسی قرار بدهیم. اگر جزء افرادی هستید که به هر دلیلی از انجام این روش خودداری می کنید، تصمیم خود را برای داشتن یک دندان تغییر بدهید.

  • ارتودنسی نقش بسیار مهمی در کاهش بیماری های لثه دارد. جالب است که بدانید سالانه افراد بسیاری دچار بیماری لثه شده و به همین علت دندان های خود را از دست می دهند. بیماری های لثه سبب تحلیل بافت های متصل به دندان شده و به مرور سبب لق شدن و افتادن دندان ها می شود.
  • انجام این روش باعث سهولت در پاکیزه نگه داشتن محیط دهان و دندان می شود. همانطور که می دانید، پاکیزه نگه داشتن دندان یکی از مهم ترین و موثرترین راهکارها در جهت سلامت دندان می باشد.  طبیعتا زمانی که دندان ها به صورت کج رو هم قرار می گیرند و یا نامرتب کنار یکدیگر قرار گرفته اند. تمیزی آن و پاکیزه نگه داشتن آن ها بسیار دشوار تر است و در بسیاری موارد همین امر سبب پوسیدگی دندان ها می شود.
  • طبق مطالعات انجام شده انجام این روش درمانی به صورت قابل توجهی سبب افزایش اعتماد به نفس در افراد شده است. زمانی که شما دندان های نامرتب  داشته باشید، طبیعتا اثر منفی در صحبت کردن و گفتگو با آدم های اطراف خواهد داشت. و همین امر تاثیر بدی بر روی اعتماد به نفس شما خواهد داشت.
  • ارتودنسی به صورت موثری سبب  افزایش کیفیت هضم غذا در افراد می شود. داشتن دندان های مرتب سبب می شود تا افراد به راحتی عمل جویدن را انجام دهند و همانطور که می دانید زمانی که عمل جویدن غذا به درستی صورت گیرد، فرایند هضم غذا نیز به سهولت صورت می گیرد.
  • این روش نقش مهمی در صحبت کردن و یا تکلم صحیح دارد. در برخی موارد که دندان ها به صورت نامرتب و به  هم ریخته کنار یکدیگر قرار گرفته اند. برخی افراد قادر به تلفظ برخی حرف نخواهند بود که همین امر اثر بسیار بدی بر کیفیت تکلم دارد. در این موارد افراد به ویژه در تلفظ حرف س و ز   دارند که انجام این روش سبب بهبود کیفیت تلفظ می شود.
  • این روش نقش مهمی در تشخیص و کشیدن دندان های نهفته دارد. وجود دندان های نهفته که در بسیاری موارد در داخل لثه قرار می گیرند، سبب ایجاد عفونت های لثه و ایجاد مشکلات حادی می شود. انجام ارتودنسی سبب تسهیل تشخیص و پیدا کردن این دندان ها می شود.

 

پرسش های متداول ارتودنسی

سوالات رایج ارتودنسی بسیار متفاوتی در رابطه با این روش وجود دارد، که ما در اینجا سعی می کنیم به آنها پاسخ دهیم.

  • یکی از پرسش هایی که شاید دغدغه ای بسیاری از والدین باشد این است که کودکان از چه سنی می توانند ارتودنسی انجام دهند؟ باید توجه داشت که به عقیده بسیاری از متخصصین درمان های زود هنگام ارتودنسی می تواند از بسیاری از موارد مشکلات حاد دهان و دندان جلوگیری کرده و نیاز به عمل های جراحی پیچیده را تا حد زیادی کاهش دهد. پس اگر فکر می کنید کودک شما نیازمند ارتودنسی است، بهتر است اولین ویزیت خود را در 7 سالگی داشته باشد.
  • یک پرسشی که ممکن است برای افراد بزرگسال وجود داشته باشد این است که آیا در هر سنی می توان ارتودنسی انجام داد و یا ارتودنسی مخصوص سنین پایین است؟ ارتودنسی یک روش درمان جهت مرتب کردن دندان ها است و هیچ تفاوتی برای آن چه برای یک کودک و چه فرد بزرگسال وجود ندارد. البته به عقیده ی متخصصین در سنین پایین با سهولت بسیار کمتری نسبت به سنین بزرگسالی انجام می گیرد، ولی همان قدر که یک کودک از مزایای این روش می تواند برخوردار باشد، یک بزرگسال هم می تواند.
  • یکی از سوالاتی که افراد قبل از اقدام به این روش درمانی دارند این است که آیا فرایند های ارتودنسی همراه با درد است؟ در پاسخ باید گفت هر روش درمانی که در جهت رفع عارضه های موجود در بدن عمل انجام می شود ممکن است تا حدودی سبب تحریک سیستم عصبی و ایجاد درد کند. در این روش نیز، چون فرایند انجام آن وابسته به تحرک دندان ها و جابه جا شدن آن ها است، ممکن است در روز های اولیه پس  از انجام همراه با درد باشد. اما به هیچ وجه این احساس درد دائمی نبوده و پس از چند روز احساس ناخوشایند و یا درد وجود نخواهد داشت.
  • یک پرسش متداول این است که آیا در طول درمان ارتودنسی باید میزان دفعات مسواک زدن افزایش پیدا کند؟ طبیعتا به دلیل اینکه در طی فرایند های این روش در دهان افراد سیم و مشتقات سرامیکی یا فلزی قرار می گیرد، باعث می شود افراد بیشتر در معرض رشد باکتری ها قرار بگیرند. بنابراین بسیاری از پزشکان توصیه می کنند در طی درمان های ارتودنسی اهمیت ویژه ای برای پاکیزه نگه داشتن محیط دهان و دندان داشته باشید و پس از هر بار مصرف غذا مسواک بزنید. از خمیردندان های فلوراید و ژل فلوراید قبل از خواب استفاده کنید.
  • معاینه های دندانپزشکی در چه بازه های زمانی باید صورت بگیرد؟ انجام دوره های معاینات پزشکی بسته به نوع ارتودنسی و میزان نواقص موجود در دندان ها متفاوت است، اما به طور معمول افراد هر 4 یا 5 هفته یکبار باید اقدام به معاینات پزشکی کنند. تا در صورت بروز مشکل، سریعا رفع شود. همچنین باید توجه داشت که در دوره های معاینات پزشکی، هر بار ممکن است پزشک محل براکت ها و سیم ها را عوض کند تا حرکت دندان ها با سرعت بیشتری صورت گیرد. پس اگر پزشک شما تاکید دارد که هر ماه باید ویزیت شوید آن را جدی بگیرید.
  • یکی از دغدغه های والدین برای کودکان شان داشتن دندان های سالم و مرتب است. برای این منظور سوال بسیاری از والدین این است که آیا زمانی که کودک دارای دندان شیری است هم می توان ارتودنسی انجام داد؟ همان طور که می دانید دندان های شیری، دندان های موقت بوده و پس از سن 7 سالگی کودک آن را از دست داده و دندان های جدید جای آن ها رشد می کنند. متاسفانه برخی کودکان در از بدو تولد و یا به دلایل ژنتیکی دارای نواقص حاد در قسمت های دندان و دهان خود بوده و نیازمند درمان های زود هنگام هستند، با این وجود توصیه بسیاری از متخصصین این است که کودک تا زمان اتمام رشد دندان ها صبر کنند و بعد درمان های ارتودنسی و جراحی را شروع کند. زیرا در صورتی که فرایند های رشد تکمیل نشده باشد، ممکن است نواقص موجود در قسمت های دهان و دندان مجدد ایجاد شده و نیاز به درمان های مجدد باشد.
  • سوال بسیاری از افراد که قصد انجام این روش را دارند این است که آیا در فرایند های ارتودنسی دندان هم باید کشیده شود یا با مرتب سازی دندان ها، دیگر نیازی به کشیدن آن ها نیست؟  افراد باید توجه داشته باشند که مرتب سازی دندان ها به معنای قرار گیری هر دندان در جایگاه درست خود است. پس زمانی که دندان ها در جایگاه خود قرار بگیرند، دندان هایی که به هر دلیلی به صورت اضافه رشد کرده اند باید خارج شوند. درست است که خارج این دندان ها در ابتدا سبب ایجاد جایگاه های خالی در فضای بین دندان ها می کند. اما به تکمیل فرایند های ارتودنسی و قرار گرفتن هر دندان در جایگاه درست خود این فضاهای خالی نیز پر خواهد شد.

روش های ارتودنسی

روش های متفاوتی برای انجام ارتودنسی وجود دارد که متخصصین بر اساس نیاز افراد و تمایل آن ها از این روش ها استفاده می کنند. معمول ترین و رایج ترین روش های ارتودنسی شامل ارتودنسی ثابت و ارتودنسی متحرک است.

  • ارتودنسی ثابت

در این روش سیم ها و براکت ها به صورت محکم و ثابت یه دندان ها متصل می شود. در این روش  سیم ها از دندان خارج نشده و تا اتمام پروسه ی ارتودنسی در دهان هستند. این روش به صورت موثری برای صاف کردن دندان ها مورد استفاده قرار می گیرد.

  • ارتودنسی متحرک

در این روش وسایل  در هر زمان که بیمار بخواهد غذا بخورد می تواند از دهان خارج شود. اثر گذاری این روش به میزان همکاری بیمار بستگی دارد. این روش معمولا برای رفع نواقص دهان و فک مورد استفاده قرار می گیرد.

علاوه بر دو مورد گفته شده روش های دیگری نیز وجود دارند، از جمله می توان به دیمون و لینگوال هم اشاره کرد. در مورد روش لینگوال که جزء روش های نامرئی است قبلا صحبت شده است. روش دیمون جزء روش  های نوین بوده که در آن براکت های مورد استفاده قابلیت باز و بسته شدن دارند و با حرکت دندان ها، حرکت می کنند. به همین علت در این روش فشار کمتری بر روش دندان ها و لثه ها وجود دارد و افراد در جلسات ارتودنسی درد کمتری را احساس می کنند.

نتیجه گیری

روش های ارتودنسی جزء روش های درمانی دندانپزشکی بوده که از دیرباز  برای رفع نواقص موجود در دهان و دندان مورد استفاده قرار گرفته است. شاید تصور افراد این باشد که روش های ارتودنسی تنها برای رفع نواقص دندان است. این درحالی است که این روش به صورت موثری باعث رفع نواقص دهان و فک نیز می شود. یکی از دلایلی که ممکن است افراد تمایلی به انجام این روش نداشته باشند این است که استفاده از سیم ها و وسایل  سبب ایجاد ظاهری نامطلوب در چهره ی افراد می کند و امروزه با پیشرفت در زمینه ی دندانپزشکی، این معضل برطرف شده و افرادی که تمایل به دیده نشدن سیم ها و وسایل ارتودنسی در دهان خود دارند، می توانند از روش های نامرئی استفاده کنند.